Tytuł: Paragraf 22 (tytuł oryginału: Catch 22)
Autor: Joseph Heller
Wydawnictwo: Albatros
Data wydania: 19.06.2019r.
Liczba stron: 480
W oparach absurdu.
Fantastyczna powieść będąca dziś już właściwie klasyką literatury wojennej. Choć to w sumie stanowczo za mało powiedziane, albowiem poziom absurdu, ironii i użytych w książce ton czarnego humoru (o ile można go ważyć tonami ;) - no ale to by się wpisywało w ogólny absurd całej powieści :) ) czyni z "Paragrafu 22" niezapomnianą lekturę będącą parodią amerykańskiego społeczeństwa, zasad oraz całego żołnierskiego etosu w powszechnie znanej, pełnej propagandowej pompy formie. To po prostu trzeba przeczytać!
Nie zamierzam ukrywać, że do przeczytania książki skłoniła mnie jej najnowsza ekranizacja dostępna na HBO ;) Przy tej okazji pojawia się nutka wstydu, że lektura ta została przeze mnie odkryta dopiero teraz... Cóż, lepiej późno niż wcale ;)
Ale do rzeczy! Rzecz dzieje się podczas II Wojny Światowej. Konkretna arena zdarzeń to Włochy, a otoczenie głównych bohaterów to posuwający się na północ Półwyspu Apenińskiego front pchany naprzód wysiłkiem dzielnych alianckich oddziałów. Głównym bohaterem książki jest pilot Yossarian, który cierpi na swoistą paranoję, której istotą jest przeświadczenie, że chcą go zabić wszyscy - nie tylko (co oczywiste) Niemcy, ale także dowódcy, którzy w jego własnym przekonaniu celowo posyłają go na kolejne misje bojowe upatrując w tym szansy na uśmiercenie Yossariana. Pilot postanawia upozorować chorobę psychiczną, jednak na drodze jego nadziei na odsunięcie od służby wojskowej staje tytułowy paragraf 22. Zakłada on, że każdy kto - np. przez chorobę psychiczną - prosi o odsunięcie od służby przejawia tak naprawdę zdrowy rozsądek i jasny osąd sytuacji, a zatem nie jest de facto chory psychicznie i może wobec tego wciąż pełnić służbę :) Fantastyczny absurd (!), który tak naprawdę oddaje swą istotą cały klimat powieści.
Sam Yossarian to nie wszystko. W książce zajdziemy też oficjeli przejawiających uwielbienie dla defilad wojskowych, po których są w stanie darować wiele służbowych przewinień, a także kwatermistrzów handlujących z każdym, nazistów nie wyłączając, czy też dowódców rozkazujących - dla własnych korzyści - zbombardować własne pozycje (!). Jedynym słowem - banda wariatów, idiotów, krętaczy, a wszystko w cudownie gęstych oparach absurdu :) ...
Czy jednak jest tak do końca z czego się tutaj śmiać? Tak naprawdę... nie. Książka kipi od czarnego humoru, jednakże jego istotą jest obnażenie idiotyzmów i groteskowych sprzeczności istniejących nie tylko w amerykańskiej armii, ale także w całym zachodnim społeczeństwie, w którym absurd i idiotyzm urosły nie tylko do rangi tolerowanego zjawiska dnia codziennego, ale niejednokrotnie stały się... prawem. To z kolei skłania do refleksji - dokonywanej nieraz przez załzawione od śmiechu oczy - na temat tego, dokąd zmierza nasz świat i co takiego się stało, że tak często rządzą nami idioci i stworzone przez nich absurdy... Najlepiej wyrażono istotę tej myśli w zamieszczonej w książce i dotyczącej jej samej opinii "New York Timesa":
"<Paragraf 22> należy do powieści przypominających nam o rzeczach, które uważamy za oczywiste, choć nie powinniśmy".
Ot, całe sendo sprawy... To właśnie to znakomite pole i materiał do refleksji - która nie tylko osusza łzy rozbawienia, ale także momentalnie otrzeźwia umysł - sprawiły, że książkę tę już dawno temu uznano za dzieło wybitne. Z całą pewnością takie właśnie ono jest - wybitne przez duże "W".
Gorąco polecam. Nie ma ani trochę przesady w stwierdzeniu, że "Paragraf 22" powinien znać każdy człowiek uważający się za w miarę wyedukowanego, a nominacja do Modern Library 100 Best Novels of the Century (2000) jest tutaj jak najbardziej zasłużona.
Książka zrecenzowana dzięki uprzejmości Księgarni taniaksiazka.pl
https://www.taniaksiazka.pl/paragraf-22-joseph-heller-p-1257049.html
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz