Autor: Anna Budzińska
Wydawnictwo: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
Data wydania: 01.10.2020
Liczba stron: 280
Jak pomóc dziecku ze spektrum autyzmu.
Spektrum autyzmu jest problemem (słowa „problem” używam tutaj celowo – problem zawsze można rozwiązać i w związku z tym brzmi to dużo lepiej i bardziej optymistycznie niż zamienne używanie sformułowań typu „choroba”, „schorzenie”) z którym w Polsce boryka się około 340 tysięcy osób. Według danych statystycznych około 80% z tej liczby stanowią dzieci. Niniejsza książka jest próbą całościowego opisu istoty autyzmu dziecięcego oraz próby praktycznego wskazania najbardziej skutecznych form efektywnych na tym polu terapii.
Anna Budzińska na wstępie stawia sobie za cel zdefiniowanie samego pojęcia spektrum autyzmu oraz przybliża czytelnikowi jego istotę. Najbardziej ogólnie rzecz ujmując autyzm sprowadza się do zaburzenia neurorozwojowego, które związane jest z nieprawidłowym rozwojem mózgu w okresie wczesnego dzieciństwa. Jednoznacznych przyczyn występowania autyzmu jak dotąd nie wskazano – ten obszar jest niestety spekulatywny.
Autyzm objawia się najczęściej w przejawianiu przez dziecko trudności komunikacyjnych, niechęci lub braku umiejętności na polu wyrażania uczuć i /lub werbalizacji własnych potrzeb. Dzieci autystyczne wykazują zauważalną niechęć do zmian, opóźnienia rozwojowe w sferze społecznej i emocjonalnej, a także przywiązanie do schematów zachowań – zarówno w zabawie, jak również w codziennym rozkładzie zajęć w ciągu dnia, czy też w sferze ewentualnych nowości, którym dzieci te są wysoce niechętne. U autystyków zauważyć można brać chęci do nawiązywania kontaktu wzrokowego, a także zapóźnienia w procesie rozwoju mowy. Trzeba jednak pamiętać, że owe opisowe, najbardziej charakterystyczne dla autyzmu elementy, nie są obligatoryjne jeśli chodzi o ich występowanie. Każdy przypadek autyzmu powinien być traktowany indywidualnie i nie zawsze wszystkie powyższe objawy w danym przypadku występują. Nie można więc tutaj generalizować i tworzyć z tego wszystkiego sztywnej normy.
Po części teoretycznej Anna Budzińska przechodzi do praktyki, która ma objąć przestawienie najbardziej skutecznej formy terapii dedykowanej dzieciom autystycznym. W tym miejscu być może będzie dla czytelników zawodem fakt, że w dalszej części książki omówiono jedynie formy terapii behawioralnej, jako najbardziej skutecznej i przynoszącej najbardziej wymierne efekty. Innych form terapii w książce nie omówiono, jednak celem autorki było od samego początku przedstawienie terapii najbardziej skutecznej.
Czym jest owa, zachwalana jako najskuteczniejsza, terapia behawioralna? Najprościej mówiąc jest to rodzaj terapii, który opiera się na obserwacji zachowań i na dostosowaniu działań terapeutycznych do poziomu obserwowalnego sposobu codziennego funkcjonowania dziecka. Według przeprowadzonych badań terapia behawioralna wykazuje bardzo zauważalną skuteczność już po trzech-czterech latach intensywnej pracy – na etapie kilkuletniej pracy behawioralnej można zaobserwować znaczący stopień nadrobienia przez dziecko deficytów poznawczych i edukacyjnych.
Terapia behawioralna w dalszej części książki zostaje przez autorkę w sposób bardzo szczegółowy omówiona. Interesujące i wartościowe jest tutaj przedstawienie jej etapów w zasadzie krok po kroku, bez pomijania żadnego z etapów pośrednich.
Wstępem do rozpoczęcia terapii behawioralnej jest zdefiniowanie deficytów dziecka na poziomie konkretów. Wiąże się to z jego obserwacją i z wyłapaniem tych elementów, nad którymi należy zacząć pracować. Następnie należy postawić w oparciu o owe obserwacje diagnozę i opracować właściwy, indywidualny plan terapeutyczny. Każdy element ma w takim planie swoje znaczenie, włącznie ze sposobem umeblowania pomieszczenia do pracy z dzieckiem i włącznie z właściwym wytyczeniem przestrzeni do tej pracy.
Plan ten wdrażany jest w życie po nawiązaniu przez terapeutę rokującego zrozumieniem kontaktu z dzieckiem. To bardzo ważne, bez zrozumienia i zaufania ze strony dziecka cała terapia może bowiem przynieść fiasko. Terapeuta musi także opracować sobie sposoby na radzenie sobie z autystycznymi schematami zachowań, które będzie trzeba powstrzymać i docelowo przełamywać oraz eliminować z repertuaru zachowań dziecka. Nie bez znaczenia jest tutaj także odpowiedni system motywacyjny, nagradzanie za postępy, a także rola rodzica, który również jest w pewnym sensie terapeutą – wypracowane przez specjalistę postępy rodzic może w warunkach domowych utrwalać i wzmacniać. Taka ciągłość terapii w warunkach domowych może bardzo pomóc w tym, co jest istotą postępów rozwojowych, czyli w osiągnięciu stanu stałego rozszerzania wachlarza nabytych przez dziecko umiejętności (najczęściej osiąga się to w ten sposób, że podczas nauki jakiejś nowej umiejętności włącza się w nią praktyczne stosowanie umiejętności nabytych już wcześniej – wszystko po to, aby stymulować rozwój poprzez zachęcanie do coraz bardziej złożonych aktywności).
Książka jest lekturą niezwykle wartościową. Mało która książka tak szczegółowo wyjaśnia zawiłości autyzmu dziecięcego, a jeszcze mniej jest pozycji, które wnikają w szczegóły pracy terapeutycznej z autystycznym dzieckiem. Książka Anny Budzińskiej zdecydowanie przyda się terapeutom oraz rodzicom – w kolejnych rozdziałach naświetlono i wyjaśniono wiele wątpliwości i szczegółowo opisano istotę kolejnych etapów terapii, której zrozumienie i świadome stosowanie przez prowadzące ją osoby jest szalenie ważne.
Pewnym małym minusem lektury jest fakt, że skupiono się w niej tylko na terapii behawioralnej, jednak zamiarem autorki było od samego początku wskazanie najbardziej skutecznych form terapii, a terapia behawioralna zdecydowanie taka właśnie jest. Nie ma więc generalnie na co narzekać – cieszmy się, że dostaliśmy niesamowicie dokładny opis tego, co jest działa najlepiej.
Lektury takie jak ta są ważne także z tego powodu, że przyczyniają się one do zwiększenia poziomu społecznej świadomości problemów takich jak autyzm. W ostatnich latach poziom tego zrozumienia i wiedzy w społeczeństwie stale wzrasta, jednak dalsze jego podnoszenie może tylko i wyłącznie poprawić sytuację – zwłaszcza w zakresie sposobu postrzegania osób autystycznych oraz w kwestii ich społecznej akceptacji oraz socjalizacji.
Gorąco polecam!
Dziękuję Gdańskiemu Wydawnictwu Psychologicznemu za egzemplarz recenzencki.
Więcej o książce:
https://www.gwp.pl/skuteczna-terapia-dziecka-z-autyzmem-praktyczny-poradnik-dla-terapeutow-i-rodzicow.html
#SkutecznaTerapiaDzieckaZAutyzmem #AnnaBudzińska #Autyzm #SłowoNaA #WłączSięNaNiebiesko #SpektrumAutyzmu #TerapiaBehawioralna #GdańskieWydawnictwoPsychologiczne #GWP
Ciekawie napisane. Warto było tutaj zajrzeć
OdpowiedzUsuń