Gambit Hetmański - Rober Foryś

Tytuł: Gambit hetmański

Autor: Robert Foryś

Wydawnictwo: Warbook

Data wydania: 11.10.2023

Liczba stron: 1177 (ebook)

Studium upadku Potęgi.

Rzeczpospolita Obojga Narodów. Druga połowa XVII wieku. Schyłek potęgi wyniszczonego wojną domową z Kozakami oraz starciami z wrogimi sąsiadami państwa, które wcale nie tak dawno temu geopolitycznie mogło rządzić i dzielić. Ktoś kiedyś powiedział, że Rzeczpospolita nie chciała się bić będąc silną - musiała się więc bić będąc już bardzo słabą... Nie czytałem ostatnio lepszej ilustracji tych słów niż "Gambit hetmański" autorstwa Robert Forysia.

Wiek XVII. Rzeczpospolita jest potęgą otoczoną wrogami. Coraz słabsza, wykrwawiona, z pustym skarbcem, ale wciąż dumna i groźna. Na polach bitew nadal rządzi husaria, którą wiodą w bój genialni zwykle hetmani… Na tronie zasiada Michał Korybut Wiśniowiecki, pozbawiony niestety charyzmy ojca, wielkiego Jaremy. Jego korony pragną dla siebie Francuzi, Austriacy i Rosjanie, ale i kilku polskich magnatów. Toczy się zabójcza gra o władzę i pieniądze, a z południa nadciąga potężna armia turecka…

Jak zwykle bywa, historię tworzą ci, którzy chcieli w jej cieniu wieść proste życie. Poznajcie Bogusława Tynera, bodaj ostatniego uczciwego szlachcica, któremu przyszło walczyć o swoje życie i Polskę, bo chroniąc jedno, broni drugiego. Będzie rozgrywany przez równie piękne, co bezwzględne francuskie agentki, króla, hetmanów i kardynałów. Co ocali dla siebie i na jaką Polskę spojrzy z ostatniej strony tej historii?

Robert Foryś serwuje nam na kolejnych stronach studium upadku potęgi. Sfabularyzowana wersja rządów Michała Korybuta Wiśniowieckiego to znakomita ilustracja państwowego rozkładu, zaniku patriotyzmu oraz zaprzedania magnaterii obcym dworom, które właśnie w drugiej połowie XVII wieku stało się zjawiskiem jawnym i powszechnym.

Wierność tego monumentalnego dzieła (ponad 1100 stron!) realiom historycznym jest znaczna. Na naszych oczach polityczną grę rozgrywa stronnictwo królewskie (władca do spółki z matką, potężną Wilczycą z Zamościa - czyli Gryzeldą Wiśniowiecką - biskupem Olszowskim i litewskim rodem Paców; finansują ich Habsburgowie) i przeciwne władcy stronnictwo malkontentów (na czele z przyszłym królem, obecnie hetmanem Sobieskim, jego żoną, biskupem Prażmowskim i podskarbim Morsztynem; finansują ich Francuzi). Malkontenci dążą do odsunięcia nieudolnego Korybuta od rządów, pragnąc osadzenia na polskim tronie francuskiego kandydata.

Wewnętrzne rozgrywki i niesnaski nie zamierają bynajmniej z chwilą tureckiej inwazji. Przeciwnie - przybierają one na sile, a wrogie akcje wojsk sułtana to kolejny element politycznej gry, w której oba stronnictwa nie wahają się poświęcić życia polskich obywateli za cenę uzyskania przewagi nad politycznym przeciwnikiem. Smutny to obrazek - ale jakże wymowny!

W centrum wydarzeń znajduje się oddany Wiśniowieckim szlachcic, Bogusław Tyner oraz oddana Marysieńce Sobieskiej francuska skrytobójczyni i szpieg, mesire Charlotta. Ich działania i wzajemne zwalczanie wpływów przeciwnika drogą przekupstwa, mordu i przemocy to jeszcze jeden kamyczek do ogródka powszechnego zepsucia obyczajów, zaniku jednoczącej wszystkich racji stanu i jakiegokolwiek instynktu samozachowawczego, który mógłby uratować Rzeczpospolitą w obliczu nieprzyjaciela.

Autor unaocznia nam polityczny dramat tamtych czasów, w których kraj na oczach czytelnika chyli się ku upadkowi. Dawne pojęcia honoru i dumy nic nie znaczą, a do wyobraźni wielkich panów dużo bardziej niż racja stanu przemawia francuskie i austriackie złoto. Takie pojmowanie spraw nie omija nikogo, z hetmanem wielkim i najpotężniejszym w Wielkim Księstwie Litewskim magnackim rodem (jakby tego było mało, Pacowie bez oporów wchodzą też w układy z carskimi posłami). Brak reform państwa i jego widoczne wady są nie do naprawienia - za nieco ponad wiek doprowadzą one do ostatecznego upadku i rozbiorów.

Lektura robi olbrzymie wrażenie. Pozytywne - i to nawet, jeśli autor nie ustrzegł się pewnych kontrowersji (za takową można z całą pewnością uznać jawne twierdzenia o homoseksualnej orientacji Korybuta oraz przedstawioną na kartach powieści wersję śmierci monarchy, która według autora była efektem zaplanowanego przez Paców skrytobójstwa; plotki tego rodzaju krążą w pomroce dziejów, jednak według mojej wiedzy nie zostały one jednoznacznie potwierdzone).

Książkę warto przeczytać. Spodoba się ona przede wszystkim pasjonatom historii, lecz także miłośnicy sensacyjnej akcji powinni być zadowoleni. Polecam!

Warbook - dzięki!

#gambithetmański #robertforyś #historia #rzeczpospolita #michałkorybutwiśniowiecki #jansobieski #wojnapolskoturecka #warbook #wydawnictwowarbook #cosnapolce #dobraksiazka #czytamksiazki #boostagram #bookstagrampolska #recommendedbooks #instabooks #instabookspoland