Druga płeć - Simone de Beauvoir

Tytuł: Druga płeć (tytuł oryginału: Le deuxieme sexe)

Autor: Simone de Beauvoir 

Wydawnictwo: Czarna Owca

Data wydania: 20.08.2014

Liczba stron: 824

Kim jest kobieta?

Szczerze? Bardzo byłem ciekaw tej książki. Bardzo bym też prosił wszystkich czytających tę opinię, żeby – skoro już zaczną ją czytać – doczytali ją do końca, a nie omijali szerokim łukiem i machali na nią ręką z uwagi na fakt, że opinię napisał facet. Jeśli chcecie, potraktujcie wszystko co poniżej jako męskie spojrzenie na kobiecy świat przez pryzmat niniejszej lektury ;)

Zacznijmy może od tego, że „Druga płeć” postrzegana jest jako jedna z najważniejszych książek dotyczących kobiecej tożsamości i szeroko pojętego feminizmu. Co do samego feminizmu – nazywana jest ona czasem jego wykładnią, a nawet swoistą biblią. Stąd moje zainteresowanie tą pozycją. Jak tu bowiem nie być ciekawym czegoś, co w pewien sposób określa spojrzenie na świat przed drugą płeć? :)

Całokształt książki sprowadza się do nieciekawie może brzmiącego, ale w założeniu autorki sensownego spojrzenia na feminizm w kontekście założeń filozofii egzystencjalnej. Brzmi to bardzo mądrze i z pozoru skomplikowanie, ale w gruncie rzeczy nie ma w tej książce jakichś niejasności czy zawiłości – czyta się to wszystko płynnie, bez przestojów i raczej z pełnym niż niepełnym zrozumieniem tematu. Autorka nie żongluje żadną niezrozumiałą terminologią i chwała jej za to.

Kolejne rozdziały to jedno wielkie, przekrojowe spojrzenie na kobiecy świat. W każdym prawie jego aspekcie, najważniejszy jest jednak ten społeczny oraz psychologiczny. Autorka snuje rozważania o kobiecości w odniesieniu do pełnionych przez płeć piękną ról społecznych (córka, żona, kochanka, babcia), a także zawodowych (przy podkreśleniu szczególnej wagi i znaczenia kobiecej emancypacji), a całość odnosi do psychologicznych aspektów funkcjonowania kobiety w społeczeństwie i w rodzinie. Wywody te bywają interesujące, ale czasem przesiąknięte są one wszechobecnym w książce feminizmem, prawem do emancypacji, dążeniem do równouprawnienia, a także (często) rewizjonizmem w odniesieniu do kształtu świata, w którym kobiety co prawda funkcjonują, jednak nienawidzą faktu, iż ów świat zbudowali mężczyźni.

Wiele wywodów autorki jest sensownych i w wielu miejscach należy się z nią zgodzić. Nawet mężczyzna może przyznać rację części zawartych tutaj wniosków, lecz… nie wszystkim. I to bynajmniej nie przez jakiś seksizm, czy negację idei równouprawnienia – nic z tych rzecz! Jeśli z czymś się w tej książce zgodzić nie można, to bardziej ze sposobem przedstawiania kobiet, z częścią wniosków które są w ewidentny sposób przestarzałe, a także z nutką wojującego marksizmu, którą niestety da się w pewnych miejscach wychwycić.

Co jest złego w sposobie przedstawiania płci pięknej w tej książce? Przede wszystkim to, że autorka bardzo często opisuje kobiety – I CZYNI TO KOBIETA! – jako takie w zasadzie… „nie wiadomo co”. Naprawdę!; punktem wyjścia do przedstawiania sytuacji kobiet jest w książce bardzo często sprowadzanie jej do bezwolnych, uciemiężonych stworzeń, które są wręcz upodlone, niezdolne do podejmowania decyzji, i nagle dzieje się COŚ, co pozwala im wstać z kolan, podnieść w górę zaciśniętą pięść i krzyczeć „DOSYĆ!” Naprawdę? To jest właściwe przedstawianie sprawy? Jako facet nie neguję, że pełne równouprawnienie we współczesnym świecie nie do końca w wielu kwestiach istnieje, ale przedstawianie tego nieomal jako trzymanie kobiety w łańcuchach bezwolności, które przez słuszny gniew zostają przez tę przebudzoną do samoświadomości istotę zerwane… Lekka przesada :) Nikt nie twierdzi, że kobiety na przestrzeni dziejów nie były często traktowane w sposób drugorzędny, jednak przedstawienie tego w TAKI sposób to raczej, delikatnie mówiąc, niepotrzebne podsycanie nastrojów… Mówiąc zaś dosadnie… to czysta demagogia i dorabianie bzdurnej ideologii.

Negatywnym zjawiskiem jest także przewijająca się w książce nutka marksizmu… Autorka nieraz grzmi w stylu „każdemu według potrzeb!”. Hmm… Jak to się ma do IDEI równouprawnienia, w której każdy powinien mieć równe szanse i równe zasady rywalizacji? To o czym czasem się w tej książce pisze bardziej przypomina komunizm, a w najlepszym przypadku przekonywanie do wprowadzania jakichś parytetów… A czyż nie powinno być tak, jak według starej amerykańskiej zasady: „jesteś dobry? - ścigaj się ze mną i niech wygra lepszy”?

Mam też wrażenie, że autorka książki w kilku co najmniej miejscach próbuje samą kobiecość jako taką… obrzydzić. Zohydzić. No bo jaki inny cel może mieć porównywanie macierzyństwa do „noszenia w brzuchu, w martwej ciemnej macicy, jakiegoś galaretowatego tworu, który stworzony z niebytu dąży z każdą chwilą do nieuchronnej śmierci”? Cytat nie jest może dosłowny, ale oddaje istotę rzeczy – autorka nie raz i nie dwa po prostu chce chyba zohydzić kobietom ich własną kobiecość.

Po lekturze można dojść do wniosku, że poza całą wartościową częścią (w której kobiecość jako taka i kobiece role w aspekcie społecznym i psychologicznym opracowano bardzo rzetelnie) równie ważną motywacją twórczyni tego dzieła jest próba zaszczepienia kobietom przekonania, że powinny mieć pretensje do całego świata – w szczególności do mężczyzn! – o to, że to właśnie one rodzą dzieci. Wina mężczyzn!... Drugi wniosek może być też taki, że największą pretensją pań do panów powinno być to, że nie mogą one iść na front i ginąć na nim w trakcie działań wojennych… Trochę to absurdalne.

Wielka szkoda, że autorka w żaden sposób nie spróbowała też nawet odnieść się do konfliktu pomiędzy istotą kobiecości, a istotą feminizmu. Nie da się moim skromnym zdaniem – i nie powinno się tego robić – od tych kwestii uciekać. Jakie kwestie mam konkretnie na myśli? Chociażby stojące ze sobą w sprzeczności oczekiwania co do całkowitego równouprawnienia, do dopuszczenia do pełnienia (w całej rozciągłości tego tematu) męskich ról w społeczeństwie, oczekiwań co do męskiego udziału w kobieco postrzeganych obowiązkach z istotą kobiecości, czy też choćby z uwarunkowanym przez naturę rodzeniem dzieci (mężczyzna wszak urodzić dziecka, jak dobrze wiemy, nie może – czyż nie stoi to w rażącej sprzeczności z ideą całkowitego równouprawnienia?). Inny przykład? Proszę bardzo – jak można pogodzić jednoczesne oczekiwanie, że mężczyzna w takim samym stopniu jak kobieta będzie pełnił obowiązki domowe, wychowawcze, a JEDNOCZEŚNIE, TAK JAK DOTYCHCZAS, będzie prawdziwym samcem-żywicielem rodziny zapewniającym jej byt? Toż doby na to nie starczy :) Może wniosek powinien być taki, że kobiety same nie wiedzą czego chcą? Albo może chcą „wszystkiego”, walczą o to „w słusznym gniewie”, a kiedy już to „wszystko” dostaną, to dopiero wtedy usiądą i się zastanowią (koniecznie spoglądając na malutkich, sprowadzonych do roli podnóżków mężczyzn), co tak w sumie mają teraz z tym „wszystkim zrobić”?… I kto wie, może gdy owo „wszystko” wywalczą i zburzą „w słusznym gniewie” istniejący porządek świata – może wtedy, w obliczu chaosu, obarczą winą za ten chaos… mężczyzn? :) Niestety tego się z tej książki nie dowiemy. Autorka nie podejmuje w tych kwestiach rękawicy. Takich zagadnień w książce BRAK. Jest za to nawet rzeczowa analiza kobiecości, ale doprawiona komunizującym, grzmiącym wezwaniem do obalenia „męskiego dyktatu” … Uzupełniona przy okazji demagogią, bzdurną ideologią i chęcią zohydzenia istoty kobiecości. Bliżej temu wszystkiemu (zbyt często) do mowy nienawiści, niż do racjonalnych, popartych argumentami wywodów. Szkoda.

Dziękuję Wydawnictwu Czarna Owca za egzemplarz recenzencki.

#drugapłeć #LeDeuxiemeSexe #SimoneDeBeauvoir #czarnaowca