Dzieci i młodzież ze zdezorganizowanym stylem przywiązania. Podejście mentalizowania w empatycznej opiece opartej na wiedzy o przywiązaniu i traumie - Chris Taylor

Tytuł: Dzieci i młodzież ze zdezorganizowanym stylem przywiązania. Podejście mentalizowania w empatycznej opiece opartej na wiedzy o przywiązaniu i traumie (tytuł oryginału: Empathic Care for Children With Disorganized Attachments: A Model for Mentalizing, Attachment and Trauma-informed Care)

Autor: Chris Taylor

Wydawnictwo: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne

Data wydania: 28.04.2020r.
Liczba stron: 264

Życie po traumie.

Najnowsza pozycja Gdańskiego Wydawnictwa Psychologicznego, „Dzieci i młodzież ze zdezorganizowanym stylem przywiązania”, to istna kopalnia wiedzy na temat opieki nad dziećmi, które doświadczyły w swoim życiu krzywd, traumy, zaniedbań oraz braku uwagi ze strony swoich opiekunów. Chris Taylor serwuje nam w swojej książce mnóstwo pozwalającej zrozumieć omawiany temat teorii, ale także – co dużo ważniejsze – równie dużo praktycznych rad dotyczących postępowania wobec skrzywdzonego dziecka.

Zacznijmy może od tego, czym w ogóle jest tytułowy zdezorganizowany styl przywiązania. W największym skrócie jest to taki styl przywiązania ze strony dziecka (względem opiekuna), który nacechowany jest olbrzymią niepewnością, chaosem emocjonalnym, lękiem oraz nieprzewidywalnością względem zachowań ze strony dziecka (która w dużej mierze spowodowana jest dotychczasowymi doświadczeniami ze strony dorosłych). Takie dziecko nosi w sobie ślady wielu życiowych krzywd i lęków, nie jest nauczone że opiekun zapewnia bezpieczeństwo, nie potrafi do końca zaufać i w konsekwencji jego poczynania – a także opieka nad nim – nacechowane są niepewnością, ciągłą obawą, wycofaniem i niezrozumieniem na czym polega relacja oparta na zaufaniu oraz na poczuciu bezpieczeństwa.

Jak sobie z w ten sposób skrzywdzonym dzieckiem poradzić? Chris Taylor przedstawia w kolejnych rozdziałach koncepcję, według której najważniejsze jest tutaj zrozumienie dziecka, przyczyn jego zachowania i swoiste wniknięcie w świat jego myśli oraz emocjonalnych przeżyć. Najważniejszą rolę pełni tutaj mechanizm tzw. mentalizowania, które najprościej będzie porównać do szczególnie wyczulonej na dziecięcego partnera empatii i zrozumienia. To rzecz jasna ogromne uproszczenie, albowiem mentalizowanie to proces skomplikowany, trudny do przeprowadzenia i wymagający czasu, uważności, cierpliwości, a także zrozumienia dla dziecka, jego potrzeb oraz przeżyć. Docelowo proces ten ma na celu nie tylko zrozumienie wewnętrznych przeżyć dziecięcego partnera, ale także ma on pozwolić samemu dziecku na lepsze pojmowanie swoich emocji, zachowań, a także zachowań i ich przyczyn owych w stosunku do innych – również tych, którzy w przeszłości krzywdzili dziecko. Zrozumienie jest tutaj sprawą kluczową, dzięki niemu bowiem możliwe jest według Taylora osiągnięcie postępów na gruncie terapeutycznym, zdrowotnym oraz emocjonalnym u małego pacjenta, który boryka się ze zdezorganizowanym stylem przywiązania.

Kolejne rozdziały są bardzo rozbudowane pod kątem zagadnień teoretycznych, ale sądzę, że po prostu muszą one takie być – zagadnienie jest trudne, skomplikowane i wymaga ono wiele uwagi oraz pracy. Stąd bardzo szerokie omówienie przez Taylora teorii traumy, jej przyczyn oraz skutków, a w dalszej kolejności przedstawienie stylów przywiązania według klasyfikacji Johna Bowlby’ego (wyróżnił on styl przywiązania bezpieczny, a więc pozbawiony cech patologicznych i skutkujących traumą, styl lękowo-unikający, w którym opiekun nie zaspokaja potrzeb dziecka i je de facto krzywdzi, w konsekwencji czego jest ono pozostawione samemu sobie i w efekcie staje się lękliwe, wycofane oraz przepełnione traumą, a także styl lękowo-ambiwalentny nacechowany niekonsekwencją ze strony opiekuna, który raz zaspokaja dziecięce potrzeby, a raz nie, czego skutkiem jest dziecięca niepewność, brak poczucia bezpieczeństwa i w efekcie chęć kontrolowania przez dziecko sytuacji w celu osiągnięcia samowystarczalności, co absolutnie nie jest wykonalne i rodzi traumy oraz różne problemy na gruncie psychiczno-emocjonalnym).

Na gruncie teorii Bowlby’ego Marry Ainsworth wyróżniła czwarty styl przywiązania, a mianowicie zdezorganizowany, który jest głównym tematem tej książki. Łączy on elementy wszystkich poprzednich, co w konsekwencji podnosi tylko stopień niepewności u dziecka, zwiększa poziom jego stresu, leku, a to nieuchronnie rzutuje na jego postawy, zachowania i na relacje z otoczeniem.

W dalszej części książki Taylor omawia traumy rozwojowe oraz przechodzi płynnie do tematyki tak ważnego w całej tej koncepcji mentalizowania, które jest kluczem do nawiązania z dzieckiem uzdrawiającej relacji mającej pomóc mu przezwyciężyć traumy i lęki, a także otworzyć mu drogę do właściwego funkcjonowania teraz, a także w przyszłości.

Lektura jest pełna zagadnień ważnych i często skomplikowanych, ale na szczęście książkę napisano bardzo prostym i zrozumiałym językiem. Pozycja w sposób oczywisty łączy się w innymi nurtami współczesnej psychologii, jak chociażby z teorią uważności i zaangażowania (ACT), jednak po przebrnięciu przez książkę oraz przy choćby minimalnej znajomości innych nurtów współczesnej praktyki terapeutycznej związki te stają się dla czytelnika oczywiste i łatwo dostrzegalne. I pragnę od razu uspokoić – laik także się w tym wszystkim połapie :)

W moim odczucie to szalenie ważna książka. Pozwala ona zrozumieć nie tylko przyczyny i skalę krzywdy będącej udziałem wielu dzieci, ale podsuwa ona także praktyczne rozwiązania podstawowych problemów na tym polu, które mogą realnie pozwolić dziecku na uleczenie w każdym tego słowa znaczeniu. To bardzo istotne, pamiętajmy bowiem, że – co też Taylor na każdym kroku podkreśla – dziecko przekłada to, czego się nauczyło, na wiele nawiązywanych w swoim dorosłym życiu relacji (jeśli nie na wszystkie). Ważne jest także to, że dziecięca psychika jest podstawą psychiki późniejszego dorosłego, a jeśli nie zrobi się nic z początkowymi problemami wynikającymi z traum i krzywd, to później… może być w dorosłym życiu tylko gorzej. Warto o tym pamiętać.

Dziękuję Gdańskiemu Wydawnictwu Psychologicznemu za egzemplarz recenzencki.

#Dzieciimłodzieżzezdezorganizowanymstylemprzywiązania #GWP #ChrisTaylor #trauma #krzywda #mentalizowanie